Ważne zmiany dotyczące decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach i innych decyzji inwestycyjnych – wzrasta ryzyko zablokowania inwestycji
30 marca 2021 roku Parlament uchwalił nowelizację przepisów dotyczących decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach oraz innych decyzji inwestycyjnych takich jak pozwolenie na budowę. Zmiany będą mogły prowadzić do wydłużenia procesu inwestycyjnego lub – w skrajnych przypadkach – jego zablokowania. Czyli będzie trudniej dla inwestorów, a łatwiej dla oponentów inwestycji.
Przyczyny zmian
Nowelizowane przepisy mają uwzględniać uwagi Komisji Europejskiej, dotyczące nieprawidłowej implementacji przepisów tzw. Dyrektywy EIA (tj. dyrektywy 2011/92/UE w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne), dotyczącej oceny oddziaływania przedsięwzięć na środowisko. Komisja wyraziła w szczególności stanowisko, że konieczne jest, aby implementacja Dyrektywy EIA umożliwiała zainteresowanej społeczności pełen dostęp do wymiaru sprawiedliwości w sprawach przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Ustawa nowelizująca ma za zadanie ten cel zrealizować.
Wstrzymanie wykonania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach
Nowe przepisy przewidują możliwość wstrzymania wykonania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach („DŚU”) przez wojewódzki sąd administracyjny („WSA”) po otrzymaniu skargi na tę decyzję przy spełnieniu bardziej liberalnych przesłanek niż w przypadku innych decyzji administracyjnych. Aktualnie, ogólne przepisy pozwalają w pewnych przypadkach na wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji, np. gdyby decyzja taka mogła wywołać trudne do odwrócenia skutki. Do tej pory w orzecznictwie sądowym z reguły przyjmowano jednak, że przepisy te nie mają zastosowania do DŚU. Omawiana nowelizacja rozwiewa ewentualne wątpliwości, stanowiąc wprost, że instytucja wstrzymania wykonania znajdzie zastosowanie też do DŚU. Uprawnienie do złożenia wniosku o wstrzymanie wykonania DŚU będzie przysługiwało wszystkim podmiotom uprawnionym do wniesienia skargi do WSA, czyli stronom i uczestnikom na prawach strony, w tym organizacjom ekologicznym. Wniosek będzie można złożyć w skardze, a jego rozpoznanie ma nastąpić w formie postanowienia wydawanego przez WSA niezwłocznie, najpóźniej w terminie jednego miesiąca od dnia złożenia wniosku. Do skutecznego złożenia wniosku konieczne będzie jedynie uprawdopodobnienie, że zaskarżona DŚU jest dotknięta wadą, która uzasadniałaby uwzględnienie skargi.
Wstrzymanie wykonania DŚU spowoduje z kolei obligatoryjne zawieszenie postępowania administracyjnego w sprawie wydania decyzji inwestycyjnych wydawanych w oparciu o DŚU, m.in. pozwolenia na budowę, a także wybranych pozwoleń wodnoprawnych, decyzji wydawanych na podstawie tzw. specustaw oraz na podstawie ustawy Prawo geologiczne i górnicze. W takim wypadku nie będzie zatem możliwe, tak jak ma to miejsce obecnie, prowadzenie postępowania o wydanie np. pozwolenia na budowę na podstawie ostatecznej DŚU mimo jej zaskarżenia do sądów administracyjnych. Ta zmiana może skutkować przedłużeniem procesów inwestycyjnych o nawet kilka lat, ponieważ w takim przypadku uzyskanie pozwolenia na budowę będzie możliwe z reguły dopiero po prawomocnym utrzymaniu w mocy DŚU przez sądy administracyjne.
Zaskarżanie decyzji inwestycyjnych przez organizacje ekologiczne
Ustawa nowelizująca rozszerza ponadto uprawnienia organizacji ekologicznych poprzez przyznanie im prawa do zaskarżenia decyzji wydawanych na podstawie DŚU, czyli w szczególności pozwolenia na budowę. Organizacje ekologiczne będą mogły, powołując się na swoje cele statutowe, wnieść odwołanie, a następnie skargę do WSA w zakresie, w jakim dana decyzja inwestycyjna nie uwzględnia postanowień poprzedzającej jej DŚU. W takim przypadku WSA będzie orzekał w zakresie zgodności decyzji inwestycyjnej z poprzedzającą ją DŚU. Oznacza to, że decyzja inwestycyjna może zostać uchylona wskutek skargi organizacji ekologicznej, jeżeli WSA uzna, że jest ona niezgodna z DŚU. Prawo do wniesienia odwołania ma przysługiwać także wówczas, gdy dana organizacja ekologiczna nie uczestniczyła w postępowaniu o wydanie zaskarżonej decyzji, jednakże w ograniczonym przedmiotowo zakresie. Te rozwiązania znacząco zwiększają zakres uprawnień przysługujący organizacjom ekologicznym.
Obowiązek publikacji decyzji inwestycyjnych i terminy ich zaskarżenia
Z powyższymi zmianami związany jest obowiązek niezwłocznej publikacji decyzji wydawanych na podstawie DŚU przez właściwe organy w Biuletynie Informacji Publicznej na okres 14 dni. Od upływu powyższego 14-dniowego terminu rozpoczyna się bieg terminu do wniesienia przez organizacje ekologiczne odwołania (14 dni) lub odpowiednio skargi (30 dni).
Co dalej?
Nowelizacja ma istotne znaczenie dla dynamiki procesu inwestycyjno-budowlanego. Uchwalona ustawa zawiera dość rozbudowane przepisy przejściowe. Na uwagę zasługuje jednak fakt, że znowelizowane przepisy mają mieć co do zasady zastosowanie do postępowań o wydanie DŚU oraz innych decyzji inwestycyjnych wszczętych i niezakończonych zarówno po, jak i przed ich wejściem w życie. Ustawa aktualnie oczekuje na podpisanie przez Prezydenta i ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.
Autorzy:
Agnieszka Skorupińska, Partner, Lider Praktyki Prawa Ochrony Środowiska, CMS Cameron McKenna Nabarro Olswang Pośniak i Bejm sp.k.
, Wojciech Szopiński Associate Praktyka Prawa Ochrony Środowiska, CMS Cameron McKenna Nabarro Olswang Pośniak i Bejm sp.k.
